ΠΕΡΕΣΤΡΟΙΚΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εκδόσεις Γρηγόρης, 1990.


Το βιβλίο αυτό ήταν αποτέλεσμα πολύχρονηc; συστηματικής και σκόπιμης παρακολούθησης των εξελίξεων στην πρώην Σοβιετική Ένωση (Σ.Ε) και των εξελίξεων στις χώρες του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού γενικότερα. Στο βιβλίο ασχολούμαι με το εκπαιδευτικό σύστημα και το πρόβλημα της εκπαίδευσης στη Σοβιετική Ένωση, σε σχέση με τους στόχους και τις προοπτικές της περεστρόικα. Μέσα από το βιβλίο αναδεικνύονται οι λόγοι που η περεστρόικα δεν μπόρεσε να προχωρήσει στο χώρο της εκπαίδευσης, όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί από την ηγεσία Γκορμπατσόφ, από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης (ΚΚΣΕ). Στο βιβλίο παρουσιάζω την άποψη-γραμμή του ΚΚΣΕ για την περεστρόικα στην εκπαίδευση και τις διεργασίες που προετοίμασαν τη διαμόρφωσή της, καθώς και τις δυσκολίες στην προώθησή της. Αναζητώντας τις βαθύτερες αιτίες για τη δυσκολία προώθησης της περεστρόικα και του εκσυγχρονισμού στη σοβιετική εκπαίδευση (και τελικά την αποτυχία της) προχωρώ στη κριτική εξέταση της πορείας που διήνυσε η σοβιετική εκπαίδευση από την επανάσταση του Οκτώβρη μέχρι σήμερα (παρουσιάζοντας την αντικειμενική εικόνα αυτής της εξέλιξης, με τα θετικά και τα αρνητικά της στοιχεία), με αιχμή την κριτική εξέταση της σταλινικής νοοτροπίας που τελικά κυριάρχησε στη φιλοσοφία της εκπαίδευσης και στην εκπαιδευτική πολιτική, καθώς επίσης και στην παιδαγωγική, σε σχέση με την αρχική ριζοσπαστική φιλοσοφία της εκπαίδευσης, την αρχική ριζοσπαστική παιδcγωγική αντίληyη, που εξέφρασε ο Μπλόνσκι και τα πρώτα διατάγματα του σοβιετικού κράτους, αλλά και σε σχέση με τις απαιτήσεις του εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης με τα σημερινά δεδομένα και απαιτήσεις. Στο βιβλίο δίνεται έμφαση στους σημερινούς προβληματισμούς για μια σύγχρονη εκπαίδευση, που υπήρχαν στη Σοβιετική Ένωση, καθώς επίσης και στις αναστολές προώθησης αυτής της διαδικασίας, η οποία όταν γράφτηκε αυτό το βιβλίο βρισκόταν ακόμα στην αρχική της φάση. Αξίζει να πω ότι η ανάπτυξη του θέματος που πραγματεύεται το βιβλίο γίνεται κατά τρόπο που να μπορεί να ωφεληθεί και ο Έλληνας μελετητής εκπαιδευτικών θεμάτων για ανάλογες ή παρόμοιες διεργασίες και προβληματισμούς στη χώρα μας.

Το βιβλίο αρθρώνεται ως εξής: Πρόλογος: 1. Το εκπαιδευτικό σύστημα της Σοβιετική,; Ένωσης. 1.1. Ιστορική αναδρομή 1.2. Η νέα παιδαγωγική αντίληyπ και τα όριά της 1.3. Η μη συνειδητοποίηση της αρνητικής εμπειρίας. 2. Κατακτήσεις, αναστολές, οπισθοδρομήσεις, νέες αφετηρίες. 2.1 Κατακτήσεις 2.2. Αντικειμενική εξέταση των δεδομένων 2.3. Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα και οι αφετηρίες του 2.4. Ευεργετικές επιπτώσεις της φιλοσοφίας της περεστρόικα. 3. Προσπάθειες για νέο ξεκίνημα 3.1. Η αμφιλεγόμενο μεταρρύθμιση του 1981 3.2. Η έναρξη της περεστρόικα στην εκπαίδευση 3.3. Γενικές εκτιμήσεις 3.4. Δρομολόγηση ριζικών αλλαγών με αναστολές 4. Τριτοβάθμια εκπαίδευση 4.1. Σύντομη ιστορική αναδρομή 4.2. Εφαρμογή ταξικής πολιτικής 4.3. Οι σημερινές κατευθύνσεις του κόμματος για rην εκπαίδευση 4.4. Εκπαίδεύση - έρευνα (επιστήμη) - παραγωγή 4.5.

Κάλυyη ευρύτερων στόχων και αναγκών 5. Ελλείyεις, κενά σημεία, προβλήματα

5.1. Εκδημοκρατισμός, 5.2. Το μισθολογικό πρόβλημα 5.3. Ιδεολογικές αναστολές 5.4. Το χαμηλό βιοτικό επίπεδο των γονέων 6. Το Σοβιετικό σχολείο του μέλλοντος - προβληματισμοί 6.1. Γενικές παρατηρήσεις 6.2. Μια συνολική πρόταση. Εισαγωγή.