Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Εκδόσεις Θεμέλιο, 1979.


Στο βιβλίο αυτό δεν ενδιαφέρουν οι συγκεκριμένες διαδικασίες της σύγχρονης τεχνικής και επιστημονικής προόδου, καθαυτές, αλλά τα συναφή με αυτήν την πρόοδο ανθρώπινα και κοινωνικά προβλήματα. Ενδιαφέρουν οι τεχνικές-τεχνολογικές, οι οικονομικές και οι λοιπές αλλαγές. Στο βαθμό που αυτές οι αλλαγές επιτρέπουν να εμβαθύνουμε στο πρόβλημα των δυνατοτήτων πρόσβασης της ανθρωπότητας σε ένα ανώτερο στάδιο κοινωνικής και πολιτισμικής ανάπτυξης, σε συνάρτηση και με το πρόβλημα της αλλοτρίωσης, της κοινωνικής χειραφέτησης του ανθρώπου.

Στην εξέταση αυτού του σύνθετου προβλήματος παίρνω ως αφετηριακή βάση τη γενική διαπίστωση ότι η ΕΤΕ αποτελεί δύναμη όχι μόνο για την κοινωνική χειραφέτησα rou ανθρώπου αλλά και για την καθυπόταξή του από τις δυνάμεις της αντίδρασης και της καταστολής. Το γεγονός αυτό εξηγεί τη διερεύνηση της συσχέτισης ΕΤΕ

σοσιαλισμός - άνθρωπος μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο ΕΤΕ - κοινωνία - άνθρωπος, πράγμα που μας επιτρέπει να προχωρήσουμε στην ανάπτυξη ενός προβληματισμού για τη σχέση ανθρώπου και τεχνολογίας, γενικότερα : για τη σχέση του ανθρώπου με τα δημιουργήματά του, με αξιώσεις φιλοσοφικής θεώρησης. Η δομή του βιβλίου απεικονίζει με ενάργεια τη λογική δομή αυτού του προβληματισμού ο οποίος προκύπτει από την ανάλυση της διαλεκτικής της πραγματικότητας.

Το πρώτο μέρος του βιβλίου («Γενική τοποθέτηση του ζητήματος") αναφέρεται στην ουσία της κριτικής στάσης μου απέναντι στον υπαρκτό σοσιαλισμό και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τη σχέση – αντιπαράθεσή του με τον καπιταλισμό. Στη συνέχεια παρουσιάζω την επικρατέστερη άποψη για την ΕΤΕ και εξηγώ την ανεπάρκεια της θεωρητικής σύλληψης που στηρίζεται σε έναν συντελεστή. Τονίζω και αναλύω το ρόλο του συνειδησιακού παράγοντα στην εποχή μας, όπου η τεχνοκρατική αντίληyη για την τεχνολογική ανάπτυξη και την κοινωνική πρόοδο εξοστρακίζει και εξουδετερώνει τελικά την ουμανιστική οπτική της προόδου.

Ακολουθεί το υποκεφάλαιο με τον τίτλο η υλική ευημερία και η δημιουργικότητα ως μέσο της ανελευθερίας. Η ανάλυση κινείται μέσα στα θεωρητικά πλαίσια του Μαρκούζε ("Ο μονοδιάστατος άνθρωπος"). Ακολουθεί, το κεφάλαιο "Η κοινωνία (και ο άνθρωπος) ως ολότητα και ως σύστημα, με ειδικές cναλύσεις πάνω σ' αυτό το κρίσιμο θέμα για τη φιλοσοφική ανθρωπολογία και για την κοινωνική φιλοσοφία, με άμεση επίπτωση στην κοινωνιολογική άποyη.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ("Ελεύθερη αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου. Δυνατότητες και προοπτικές") συνεχίζω τις εξειδικευμένες θεωρητικές αναλύσεις σε μια συλλογιστική με άξονα τη συνάρτηση δημιουργικότητα και ελευθερία, αποστερητική εργασία - αλλοτρίωση -ηθική χρόνος εργασίας και ελεύθερος χρόνος. Στο υποκεφάλαιο αυτό τις θεωρητικές αναλύσεις ακολουθούν αναφορές στις πραγματικές καταστάσεις που χαρακτηρίζουν την εποχή μας και τις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το συνδυασμό των πραγματικών και θεωρητικών αναφορών και αναλύσεων πραγματώνει το κεφάλαιο με τον τίτλο "Για τον εξανθρωπισμό της δομής των ανθρώπινων αναγκών". Τέλος "κλείνω" τον προβληματισμό διατυπώνοντας ορισμένες σκέψεις για την ευρύτερη οικουμενική αντιμετώπιση του προβλήματος της αλλοτρίωσης και των αντιφάσεων που αναφέρονται στην αδυναμία της ανθρωπότητας (και του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού) να αναπτύξει και ν' αξιοποιήσει την ΕΤΕ για τη θετική υπέρβαση της αλλοτρίωσης, δηλαδή για τη δημιουργία των προϋποθέσεων πρόσβασης της ανθρωπότητας σε ένα πραγματικά ανώτερο στάδιο ανάπτυξης.