εκδόσεις Βακαλιός, 2004. Διάθεση Θεμέλιο και αλλού
Με αυτόν τον τίτλο ο Θανάσης Βακαλιός , εξέδωσε πρόσφατα το τελευταίο του βιβλίο. Ο Θανάσης Βακαλιός έζησε, σπούδασε και δίδαξε φιλοσοφία και κοινωνιολογία στην Ουγγαρία, στα δίσεκτα χρόνια της διαβίωσης εκτός των ορίων της χώρας ενός δυναμικού και σημαντικού από κάθε άποψη τμήματος του ελληνικού λαού. Αργότερα, συνέχισε στην Ελλάδα την επιστημονική και ερευνητική του δράση και το πολυδιάστατο συγγραφικό του έργο.
Σε όλη αυτή τη μακρά προσωπική και επιστημονική του διαδρομή, ο Θανάσης Βακαλιός δεν έπαψε ούτε μια στιγμή να είναι ο διανοούμενος /αγωνιστής της Αριστεράς. Το ίδιο το επιστημονικό του έργο είναι μια συστηματική επίπονη, ας μου επιτραπεί να πω παθιασμένη διερεύνηση των κρίσιμων θεωρητικών και πρακτικών ερωτημάτων που θέτει στην Αριστερά η εποχή μας : τα ζητήματα της τεχνολογίας, της φύσης και της ταυτότητας του ανθρώπου, του πολιτισμού, της παιδείας, αλλά και του χαρακτήρα και της προοπτική της Αριστεράς, του σοσιαλισμού, της επανάστασης επανέρχονται συνεχώς στη μακρά σειρά των βιβλίων, των μελετών και των άρθρων του.
Το τελευταίο του βιβλίο «Η Αριστερά χθες, σήμερα, αύριο» (εκδόσεις Βακαλιός, Αθήνα, 2004) είναι μια κορυφαία στιγμή στη διαδρομή του ως θεωρητικού και ταυτόχρονα καίρια συμβολή στο επίπονο έργο του αναστοχασμού της θεωρητικής σκέψης και της ανασυγκρότησης της Αριστεράς σε αυτήν την τόσο οδυνηρή, αλλά και γόνιμη αφετηριακή στιγμή της νέας χιλιετίας.
Τα τρία μέρη του βιβλίου, η «Σύγχρονη αριστερή θεματολογία», το «Πλαίσο Πρότασης Σοσιαλισμού στις Σύγχρονες Συνθήκες της Παγκοσμιοποιημένης Ανθρωπότητας», και τα «Παραρτήματα» αποτελούν από κοινού ένα εξαιρετικά σύνθετο, αλλά και τολμηρό εγχείρημα σκιαγράφησης του χαρακτήρα και της προοπτικής της σύγχρονης Αριστεράς. Σκιαγράφημα, που ιδιαίτερα στα «Παραρτήματα» αναζητεί τη θεμελίωσή της στην ιστορική και θεωρητική διαδρομή της Αριστεράς από τα πρώτα βήματά της στο έργο των κλασικών του μαρξισμού και ως σήμερα.
Θα πρέπει να επισημανθεί ιδιαίτερα το εγχείρημα του Θανάση Βακαλιού στο «Πλαίσιο Πρότασης Σοσιαλισμού στις σύγχρονες συνθήκες της παγκοσμιοποιημένης ανθρωπότητας». Είναι πολύ σημαντικό να αναστοχαζόμαστε με νέους όρους τα ζητήματα της στρατηγικής και του «οράματος» της Αριστεράς στις εξαιρετικά δύσκολες, αλλά και γόνιμες συνθήκες ιστορικής κρίσης του καπιταλιστικού κοινωνικού σχηματισμού και εισόδου σε μια νέα ιστορική φάση της διαδρομής του ανθρώπου. Αυτήν που συνδέεται με τη νέα τεχνολογική επανάσταση της πληροφορίας/επικοινωνίας/γνώσης και τη συναρτώμενη με αυτήν ιστορική δυναμική μετάβασης προς «έναν άλλο κόσμο που είναι εφικτός», προς ένα νέο πολιτισμό.
Ο αναγνώστης του Θανάση Βακαλιού σε πολλά σημεία θα ξαφνιαστεί δημιουργικά. Θα ανακαλύψει νέες πτυχές της σύγχρονης αριστερής σκέψης, αλλά και θα νιώσει ,ίσως, την ανάγκη της διαφωνίας. Αυτός ο νοερός γόνιμος διάλογος ανοίγει νέες ατραπούς πνευματικής αναζήτησης και μπολιάζει την πολιτική και κοινωνική πράξη με στοιχεία ενός σύγχρονου ριζοσπαστικού προβληματισμού που λείπει οδυνηρά στον τόπο μας.
Στ. Μπ. Περιοδικό Δι΄σαπλουθε, τεύχος 5, 2005.
Περιεχόμενα:
Πρόλογος,
Μέρος πρώτο
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
Το πρόβλημα της ενότητας της Αριστεράς
Εμπειρίες από το προηγούμενο παρελθόν της Αριστεράς (Λαϊκό Μέτωπο, Ευρωκομμουνισμός), 3
Η διπλή χρήση του όρου Αριστερά,
Η εγκατάλειψη του μαρξισμού και οι συνέπειες για τη Αριστερά,
Το θεωρητικό υπόβαθρο του όρου Αριστερά,
Το κρίσιμο ερώτημα για τη δυνατότητα πλουραλιστικού σοσιαλισμού 27
Η θεωρία του ενός κόμματος (μονοκομματισμός) και οι προεκτάσεις του,
Κριτική θεώρηση των εννοιολογικών εργαλείων της Αριστεράς,
Εκκρεμεί μια πρόταση σοσιαλισμού της Αριστεράς,
Μέρος Δεύτερο
ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΜΕΝΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ, 61.
Γενική θεώρηση του σημερινού κόσμου,
Το περιεχόμενο και τα χαρακτηριστικά του πλαισίου – πρότασης σοσιαλισμού,
Μέρος Τρίτο
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1.
. Η πολιτική του Λαϊκού Μετώπου της Κομιντέρν,
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2.
Η ενότητα της Αριστεράς και το εγχείρημα του ευρωκομμουνισμού,
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3.
Αιτίες κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού,
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4.
