Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 1999.
Δελτίο Τύπου
Πρόκειται για την ιδανική εικόνα του ανθρώπου η οποία βασίζεται στη σπουδή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφικής γραμματολογίας, η οποία περνώντας μέσα από το πνευματικό κλίμα της Αναγέννησης, και ειδικότερα μέσα από τη φιλοσοφική ανθρωπολογία και την παιδαγωγική φιλοσοφία του Διαφωτισμού, καθιερώθηκε στη φιλοσοφική σκέψη και παιδαγωγική του ευρωπαϊκού πολιτισμού , ενώ στην οποία βελτιώθηκε ή και ανασκευάστηκε στα επιμέρους ουσιαστικά της, έχοντας ως άξονα αναφοράς την πίστη στον άνθρωπο, στην ικανότητά του να δημιουργήσει την «κοινωνία του λογικού». Μια κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι δεν θα είναι εχθρικοί μεταξύ τους, αλλά φιλικοί.
Το βιβλίο υποβάλλει στην κριτική την άποψη που με μέτρο το ιδανικό μοντέλο του ανθρώπου επιχειρεί να ερευνείσαι τις αντιξοότητες της ανθρώπινης ιστορίας ως απόκλιση από αυτό το μοντέλο του ανθρώπου, ενώ παράλληλα επιχειρεί να παρέμβει στη ζωή της κοινωνίας και των ανθρώπων πιστεύοντας ότι με τη βοήθεια της παιδείας, της αγωγής στην Αρετή, είναι δυνατή η δημιουργία του ανθρώπινου τύπου που θα διορθώσει «τα κακώς κείμενα», με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να δημιουργήσει την «κοινωνία του λογικού».. Συγχρόνως ο συγγραφέας υποβάλλει στην κριτική την κυρίαρχη (ακόμα και σήμερα) άποψη για την αυτάρκεια της φιλοσοφίας να ερμηνεύσει και να ορίσει τον άνθρωπο ως ειδολογικό ον.
Στο βιβλίο τίθεται το κρίσιμο ερώτημα : τί έφταιξε και τί φταίει για την αποτυχία τόσων και τόσων, περισσότερο ή λιγότερο σοβαρών προσπαθειών για τη δημιουργία ενός ανθρώπινου κόσμου στον οποίο ο καθένας να μπορεί να δημιουργήσει τις προϋπόθεσης για μιαν αξιοπρεπή ζωή, χωρίς καταστροφικούς ανταγωνισμούς. Έναν κόσμο της ανθρωπιάς για όλους και από όλους.
Το βιβλίο πέρα από τα «Προλεγόμενα» και τα «Επιλεγόμενα», χωρίζεται σε τέσσερα μέρη.
Στο πρώτο μέρος με το γενικό τίτλο «Αμφιβολίες και βεβαιότητες» ο συγγραφέας παρουσιάζει την αισιόδοξη και την απαισιόδοξη άποψη για τον άνθρωπο, για την ικανότητά του να δημιουργήσει έναν κόσμο του λογικού. Παράλληλα στοιχειοθετεί το αίτημα για την αλλαγή στάσης της φιλοσοφίας απέναντι στη νέα πραγματικότητα που δημιουργούν για τη φιλοσοφική ανθρωπολογία οι ανακαλύψεις της σύγχρονης βιολογίας για τον άνθρωπο, για τη σχέση εγκέφαλου και νόησης, σώματος και ψυχής. Επίσης, αναφέρεται στις; αλλαγές που έφερε και φέρνει η επιστήμη γενικότερα στις καθιερωμένες αντιλήψεις για τον κόσμο και για τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο και με τον εαυτό του. Στο μέρος αυτό αναπτύσσεται αναλυτικά το πρόβλημα του σύγχρονου ανθρώπου, αφού προηγουμένως, στα «Προλεγόμενα»,προτείνει στη φιλοσοφία να μελετήσει τον άνθρωπο ως πρόβλημα.
Το πρώτο μέρος αποτελείται από δύο κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο με τον τίτλο «Αποκλίνουσες οπτικές – αποκλίνουσες απόψεις» περιλαμβάνει τα εξής υποκεφάλαια: Η απαισιόδοξη άποψη. Η αισιόδοξη άποψη. Η άποψη της σύγχρονης βιολογίας. Η φιλοσοφία μπροστά στα νέα επιστημονικά δεδομένα. Η ανάγκη συνεργασίας με τους βιολόγους. Μια νέα οπτική : Φυσική επιλογή και ελευθερία. Το δεύτερο κεφάλαιο με τον τίτλο «Το πρόβλημα του ανθρώπου στην εποχή μας» περιλαμβάνει τα εξής υποκεφάλαια: Η αφόρητη αντίφαση ιδανικού και πραγματικότητας. Η αυτονόμηση του ιδεώδους δυσχεραίνει τη μελέτη του προβλήματος. Τώρα γνωρίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Βεβαιότητες. Η μελέτη της ιστορικής εμπειρίας. Συμπεράσματα και ερωτήματα. Το χρέος του σύγχρονου ανθρώπου. Ο ανθρωπιστικός λόγος και το υποκεφάλαιο «Ο άνθρωπος είναι ο κόσμος του ανθρώπου».
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας αφού αναφερθεί στις βασικές ειδολογικές ιδιότητες του ανθρώπου, που συνιστούν αυτό που η φιλοσοφία ονομάζει η «ουσία του ανθρώπου» ή «ανθρώπινη ουσία» προχωρεί στην ανάπτυξη των τριών σημαντικότερων ιδιοτήτων του ανθρώπου : Εργασία (-δημιουργικότητα), Κοινωνικότητα, Νοημοσύνη (συνείδηση). Στο κεφάλαιο «Εργασία και άνθρωπος», αφού τονίζει το ρόλο της εργασίας στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, αλλά και στη ζωή των συγκεκριμένων ανθρώπων, καθώς και τη σημασία της για τη φιλοσοφική ανθρωπολογία, εξηγεί, με συγκεκριμένες αναλύσεις, γιατί ο Αριστοτέλης στον ορισμό του ανθρώπου αγνοεί την εργασία.
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου, που είναι και το εκτενέστερο, περιέχει τα εξής υποκεφάλαια: Άνθρωπος και φύση. Διαφορά φυσικής και πολιτισμένης κοινωνίας. Συλλογικότητα και εγωισμός - ιστορική θεώρηση. Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης. Σκέψεις για το μέλλον της εργασίας.
Το τρίο μέρος του βιβλίου, με τον τίτλο «Η ιδιότητα της κοινωνικότητας», περιλαμβάνει τα εξής υποκεφάλαια: Ο αριστοτελικός ορισμός του ανθρώπου ως «ζώον πολιτικόν» και ο σχολιασμός του. Η διανοητική παγίδα της τελειότητας και της αυθεντικότητας. Η ενότητα και η οικουμενικότητα (καθολικότητα) του ανθρώπινου είδους.. Η αναγκαιότητα μετάβασης σε μια νέα οικουμενική πραγματικότητα. Η άποψη του ηθικού χρέους. Η αγνόηση της φιλοσοφικής ανθρωπολογικής οπτικής και οι συνέπειές της στην ερμηνεία του σύγχρονου κόσμου.
Το τέταρτο κεφάλαιο με τον τίτλο «Είναι λογικός ο κόσμος του ανθρώπου;» περιλαμβάνει τα εξής υποκεφάλαια: Έχει νόημα η ζωή; Έχει νόημα η ιστορία; Το ανθρώπινο λογικό και οι πόλεμοι. Φιλοσοφικός προβληματισμό για την εναλλαγή δημιουργίας και καταστροφής, ζωής και θανάτου. Το ηθικό κριτήριο της ζωής. Υπάρχουν σταθερές αλήθειες της ζωής;
Τέλος, στα «Επιλεγόμενα» ο συγγραφέας παρουσιάζει ένα προβληματισμό την ανάπτυξη του οποίου θεωρεί απαραίτητη για την περαιτέρω μελέτη και έρευνα του ανθρώπινου προβλήματος. Στα «Προλεγόμενα» και στα «Επιλεγόμενα» ο συγγραφέας διευκρινίζει και τεκμηριώνει την άποψή του ότι η οντολογική προσέγγιση του θέματος είναι η πλέον ενδεδειγμένη και ερευνητικά η πλέον αποτελεσματική.
